کليدر (با تلفظ کِليدَر) مشهورترين رمان زبان فارسي در برآيند مجموع جهات است. کليدر حجيم‌ترين رمان زبان فارسي، پرفروش‌ترين رمان در زمان خود و شايد در بستري تاريخي، و داراي رکورد بيشترين حق‌التاليف (به نسبت زمان) براي يک کتاب به زبان فارسي‌ست. کليدر نام کوهي‌ست در خراسان، جايي که نزديک به زيستگاه نويسنده‌ي کتاب. و درست به همين دليل او مي‌تواند با تسلطي عجيب، فضاي داستان را ساخته و پرداخته کند. واضح است که کتابي 10 جلدي (که در 5 مجلد چاپ مي‌شود) محدود به يک داستان کلي نيست، اما مي‌توان هسته‌ي اصلي داستان را براي آشنايي مخاطب با فضاي کلي اثر روايت کرد. در سال‌هاي 1325، زماني که ظلم و ستم زمين‌داران در هماهنگي با حکومت مرکزي به قدري زياد شده که صداي دهقانان و کارگران درآمده است و فشار زندگي به بيشترين حد رسيده، حزب توده نيز فعاليت‌هاي عدالت‌خواهانه‌اش را در ايران آغاز کرده و گسترش مي‌دهد. در اين ميانه، گل‌محمد، جواني روستايي که در تار و پود شخصيتي‌اش عدالت‌خواهي ريشه دوانده، پس از درگيرشدن در ماجرايي عاشقانه و مجادله‌هاي قبيله‌اي، قتلي سهوي در دفاع از خود مرتکب مي‌شود، و از آن پس با کمک دوستاني در حزب توده زندگي پنهاني را آغاز مي‌کند. او در روستاهايي که نمي‌شناسندش مشغول کار مي‌شود و هم‌زمان جانش را به خطر مي‌اندازد و باز براي برپايي عدالت و رساندن دهقانان به حق‌شان از زمين‌هاي کشاورزي و چرخه‌ي توليد، مبارزه مي‌کند. تلاش‌هاي گل‌محمد و يارانش، رفته‌رفته موثرتر مي‌شود و از هر گوشه‌اي صداي دهقاني عدالت‌خواه برمي‌خيزد و کار به جايي مي‌رسد که از دل اين مبارزات و به پشتوانه‌ي شور مردمي، حزب تصميم مي‌گيرد محمدرضاشاه پهلوي را ترور کند. کليدر قصه‌ي عدالت‌خواهي و مبارزه و آگاهي‌بخشي‌ست. رمان بر اساس داستان واقعي گل‌محمد و خانواده‌ي او روايت شده که از کردهاي کوچانده‌شده به خراسان‌اند. زبان روايي داستان پر از اصطلاحات همان منطقه‌ي خراسان است و بافت زباني اثر بسيار دل‌نشين از آب درآمده. واژه‌نامه‌اي که در پايان کتاب چاپ شده کمک مِ‌کند تا ارتباط مخاطب با اثر قطع نشود، اما پس از خواندن چند ده صفحه از کتاب، مي‌توان به‌راحتي با متن ارتباط گرفت و در لذت خواندنش غرق شد. کليدر حدود 2900 صفحه است، بنابراين يک سفر طولاني و جذاب است، نه يک گردش کوتاه. بعضي‌ها معتقدند کتاب را مي‌توان تا نصف يا حتا يک‌چهارم حجم فعلي‌اش کاهش داد بدون اين‌که چيزي از دست برود، اما شيفتگان کتاب حاضر نيستند حتا يک سطر از کتاب را حذف کند؛ آن‌ها با تمامي شخصيت‌ها نفس مي‌کشند و در دنياي کتاب غرق مي‌شوند و بعد از پايان کتاب احساس مي‌کنند دوبار زيسته‌اند. نويسنده‌ي کليدر کيست؟ محمود دولت‌آبادي کارش را با بازي در تئاتر و سينما شروع کرد (او در فيلم مشهور گاو هم چند صحنه‌اي بازي کرده است) اما خيلي زود آن فضا را ناکافي ديد و شروع کرد به نوشتن. در ابتدا داستان‌هاي کوتاه مي‌نوشت اما کم‌کم به رمان‌نوشتن روي آورد. او با نوشتن جاي خالي سلوچ، خود را به عنوان رمان‌نويسي مهم در ادبيات ايران تثبيت کرد، و پس از آن قناعت نکرد و ماه‌ها خود را در خانه‌اي دورافتاده حبس کرد و شاهکاري به نام کليدر را پديد آورد. دولت‌آبادي گرايشات حق‌طلبانه‌ي دهقاني را در بسياري از کارهايش روي کاغذ آورده، اما شيوايي و شاعرانگي و احساسات پرشور او در روايت هر صحنه‌اي از رمان‌ها، به‌قدري قدرتمند است که به هيچ وجه اثري شعارگونه توليد نمي‌کند و خواننده را در مرحله‌ي اول با ادبيات مواجه مي‌کند. موفقيت‌هاي کليدر نخستين جلدهاي کليدر در حوالي شور و و هيجان انقلاب 1357 چاپ شد و در زمان کمي حدود 20هزار نسخه از آن به فروش رفت. اين رمان آن‌قدر توجه مجامع ادبي و روشنفکري داخلي را به خود جلب کرد که دولت‌آبادي به نامزد تاييدشده‌ي نوبل ادبيات تبديل شد. کتاب‌هاي مشابه کليدر اگر کليدر را دوست داشته‌ايد، کارهايي در فضاهاي روستايي يا عدالت‌خواهانه مي‌توانند لذت‌هاي مشابهي را به شما بچشانند. آثاري مثل جاي خالي سلوچ، گيله‌مرد، عزاداران بيل، تنگسير، رازهاي سرزمين من.