فراز و نشیب زندگی بدکاران

این کتاب آخرین بخش از یک تریولوژی است که در آن سرنوشت قهرمانانی که از کتاب «بابا گوریو» شروع شده و در «آرزوهای برباد رفته» ادامه یافته بود، خاتمه می‌یابد. خود بالزاک در رابطه با این سه کتاب می‌گوید: «ژاک کولن (شخصیت شر کتاب)، ستون‌فقرات خوفناکی است که با نفوذ دلهره‌آور خود می‌شود گفت کتاب‌های «بابا گوریو»، «آرزوهای برباد رفته» و کتاب حاضر را به هم پیوند می‌دهد». موضوع اصلی داستان، دو شهوت سیری‌ناپذیر انسان‌‌ها، یعنی جاه‌طلبی و لذت‌جویی است. در این ماجرا، سوای چهره‌های دیگر، دو عنصر، یکی مظهر پلیدی و دنائت ـ البته عنصری در میان هزاران عنصر دیگر اما با خصوصیاتی رذیلانه‌تر ـ و دیگری مظهر ایثار و صداقت ـ تنها فرشته این اثر، که میان خیل بدکاران و دوزخیان هبوط کرده است ـ در برابر هم قرار گرفته‌اند.آن یکی مردی زن‌نما، ترسو و بدسرشت است که بر سر دوراهی عشق و جاه‌طلبی و خودخواهی‌های زندگی اشرافی داشتن، یهودا صفت محبوبش را می‌فروشد تا به ایده‌آل شیطانی خود برسد و دیگری پاک باخته و صمیمی مسیحاوار بر فراز صلیب می‌رود تا به آرزوهای پلید محبوبش جامه عمل بپوشاند. این دو یعنی «لوسین واستد»، مظهر پلیدی و پاکی، در چنگال اهریمنی اسیرند که او نیز به خاطر غرایز خودش آنها را همچون عروسک‌های خیمه‌شب‌بازی در صحنه می‌چرخاند و همراه با آنان خیل عظیم دیگری از بدکاران و روسپیان را بازی می‌دهد. صحنه این عملیات اجتماعی است تا مغز استخوان پوسیده یعنی پاریس. پاریس در آن روی سکه زیبایی‌اش، پاریس فقر و تنگدستی، پاریس اشراف فاسد و نیروی عدالتی بدون پایه و اساس که تنها در خدمت قدرت اشراف و اشرار است. بسیاری از حوادثی که در این کتاب به آنها اشاره شده است، تقریباً و با اختلاف کمی اتفاق افتاده‌اند.عده‌ای از افراد پلیس نیز که در این کتاب نقش به عهده دارند درواقع وجود داشته‌اند و بالزاک از خاطرات آنها برای نوشتن این کتاب استفاده کرده است، مانند ویروک پلیس مخفی معروف فرانسه که خود قبلاً از زندانیان محکوم به اعمال شاقه بوده است.