شايد مخاطب بازانديش ادبيات از خود پرسيده باشد که چرا نسبت به شخصيت‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاي يک رمان عواطفي چون اندوه يا شادي يا خشم يا دلسوزي پيدا مي‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند حال آنکه مي‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌داند اين شخصيت‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها واقعي نيستند. به‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌راستي هنگام درگير شدن با رمان، چه اتفاقي براي وضعيت ذهني و شبکه‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ي باور ما مي‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌افتد؟ چه چيز يک روايت را باور مي‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنيم و چه چيزش را باور نمي‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنيم؟ چرا ادبياتي را دنبال يا حتي طلب مي‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنيم که در ما عواطف منفي برمي‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌انگيزد، مگر در زندگي خود از عواطف منفي پرهيز نداريم؟ اين چه پارادوکسي است که در ادبيات به آن تن مي‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهيم؟! آيا تاکنون به شيوه‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ي وجودي ادبيات، اعم از شعر و داستان، انديشيده‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ايم؟ اگر يک تابلوي نقاشي وجودي تکينه دارد و ديگر تابلوهاي مشابه همه جعلي بشمار مي‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آيند، وجود شعر يا داستان چگونه است؟ محملش کدام است؟ آيا متني است که در نسخه‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاي چاپي و دست‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نوشته ديده مي‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود؟ راستي متن چيست؟! چيزي ملموس و مادي است يا ناملموس و ذهني يا هيچ کدام؟ آيا اثر همان متن است يا اين دو متفاوت‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند؟ نقد ادبي و تفسير ادبي بدون ترديد بر فهم روايت ادبي استوارند. اما فهم روايت چگونه رخ مي‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد؟ اصلاً چندگونه معنا را مي‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان براي يک اثر ادبي متصور بود؟ فهم اثر ادبي کدام معنا را نشانه مي‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رود؟ آيا معناي صريح زباني معيار است يا معناي موردنظر مؤلف يا معنايي که مخاطب باهوش تفسيري خود و بسته به سياق سخن و عرف زباني برمي‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سازد؟ زيباشناسي ادبيات نوعي پژوهش عقلي است پيرامون پرسش‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هايي از اين دست. اگر بخواهيم اين پرسش‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها را گروه‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بندي کنيم و هر گروه را با عنوان مصطلح فلسفي خود بناميم به‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترتيب به نظريه‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ي عواطف، وجودشناسي و شناخت‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شناسي مي‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسيم. بي‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گمان مخاطبي که از چنين مباحثي باخبر باشد و درباره‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شان بينديشد به فهم ژرفتري از ادبيات دست مي‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌يابد.