نسبت ديو و اژدها و پري با «خيال» را پس از اسلام در متون دري گه وجه غالب ادبيات پس از اسلام است ـ در حماسه‌ها و داستان‌هاي منظوم و منثور و روايت‌هاي شفاهي مي‌توان بازجست. ديوان و پريان كه پيش از اسلام در عرصه ي زيست ـ سياست كاركردي منفي و شريرانه و آنتاگونيستي داشتند،‌ پس از اسلام در متون دري، به سطح روايت پا گذاشتند و سنگ بناي ادبيات شگفت‌ ايراني شدند. اين‌جاست كه ديوان و پرسان و جاودان به ساحت خيال تبعيد مي‌شوند و حيات تازه‌اي را مي‌آغازند. ديوان و پريان از اين زمان به به بعد به فانتزي بدل مي‌شوند و كاركرد ادبي و روايي و وجه انساني پيدا مي‌كند و فرآيند «زيبايي‌شناسانه كردن امر هيولايي» شكل مي‌گيرد. پس از اسلام، زمان محملي براي ايجاد شگفتي مي‌شود و سپس‌تر ، موجودات زيان‌كاري كه در دوره‌ي قبل از اسلام كيفيتي آييني ـ اسطوره‌اي و سياسي داشتند، كاركردي ادبي ـ روايي مي‌يابد.