قطران تبريزي از گويندگان معروف قرن پنجم و بزرگترين شاعر آذربايجان پيش از نظامي و خاقاني است. او در ميان? سا لهاي 400 تا 485 ق مي زيست. در اين سالها با ناصرخسرو قبادياني (درگذشت: 481 ق) ديدار کرد. اشار? ناصر خسرو در سفرنام? خود به اين ديدار مشهور است، و دور نيست که اسدي طوسي مؤلّف لغت فرس و نيز عنصر المعالي نويسند? معروف قابوس نامه را هم در دستگاه اميران آذربايجان ديده باشد. قطران بيشتر ايّام شاعري خود را در دربار حاکمان آذربايجان و ارّان و ارمينيّه گذرانده و جمعي از آنان را ستوده است و به سبب همين پيوند بخشي از تاريخ شمال غربي ايران در شعر او انعکاس يافته است، چنا نکه ديوان او از مهم ترين منابع تاريخي و حتي گاه تنها منبع دوره‌اي از تاريخ آن نواحي است. به علاوه، بسياري از شخصيّت هاي مهمّ و مؤثّر آن روزهاي آذربايجان و ارّان را با شعر قطران مي توان شناخت و صورت کهن نا مهاي بعضي از شهرها را در سخن او مي توان يافت. گذشته از اين بهر ههاي تاريخي و جغرافيايي، شعر او مجموعه اي قابل ملاحظه از عناصر فرهنگي بخش هايي از ايران قرن پنجم را دربردارد.شعر قطران دنبال? شعر عصر غزنوي است و از شعر فرّخي، عنصري و ناصر خسرو تأثير پذيرفته است؛ امّا در روزگار خود به شهرت و سرعت انتشاري رسيده است که همين رابطه و پيوستگي را ميان شعر او و امير معزّي شاعر معروف دربار سلجوقي نشان داده اند. از سوي ديگر، شعر قطران سند حضور شاهنامه در آذربايجان و ارّان قرن پنجم نيز هست.