حيات سياسي و فرهنگي و اداري فاطميان را معمولا به دو بخش متمايز تقسيم مي‌کنند، بخش نخست شامل دوران فعاليت‌هاي آنان در مغرب که برهه‌ي زمانيِ پيش از تأسيس خلافت تا انتقال به مصر را دربرمي‌گيرد؛ بخش دوم دوره‌ي انتقال به مصر تا سقوط دولت فاطمي. با توجه به اين تقسيم‌بندي، نوع فعاليت‌ها و تاريخ سياسي و تمدني فاطميان نيز به دو قسم متمايز تقسيم مي‌گردد. دوران اول از بساطت بيشتري برخوردار است. اما، در دوران دوم، دولت فاطميان شالوده و نظام پيچيده‌تر و کارآمدتري را مي‌ريزد و به ضرورت، در رقابت با خلافت عباسي، به تقليد و ابداع نظام‌ها و سازوکارهاي سياسي و ديني و آئيني و تشکيلاتي پيشرفته‌تري دست مي‌يازد. کتاب دولت فاطميان در مصر به نظر مي‌رسد تازه‌ترين و کامل‌ترين کتابي باشد که با تفصيل کافي و با استناد به اهّم منابع و تحقيقات قديم و جديد به بررسي هر دو مرحله‌ي تاريخ فاطميان پرداخته است.