کتاب خسرو و شيرين معروف‌ترين اثر نظامي گنجوي و دومين منظومه سروده شده او پس از مخزن الاسرار است. نظامي با خسرو و شيرين طريقي تازه در سخنوري و بزم آرايي پيش گرفت. نظامي منظومه خسرو شيرين را در چهارچوب‌هاي زندگي خسرو در بزم شيرين، هنگام فرار از مقابل بهرام چوبينه، شب نشيني‌هاي آن دو با هم، غزل هر يک از کنيزان خسرو و شيرين و گفتگوي آن دو، سرود نکيسا و باربد و در ادبيات موسيقيايي از لحن باربد، بيان مي‌دارد.