نفي رژيم پهلوي به پيروزي آلترناتيوي كه اصول و مباني ملت‌ـ‌دولت را مقابل ايدئولوژي‌هاي فراملي برجسته سازد منجر نشد. دلايل و ريشه‌هاي انقلاب سال ۵۷ هرچه باشد، در اين نكته ترديد چنداني نيست كه به‌جز افراد و محافل معدودي، عمده‌ي نيروهاي دست‌اندركار انقلاب ــ اعم از مذهبي و ماركسيست ــ به نگاه معطوف به حقوق بنيادي ناشي از ملت‌ـ‌دولتي به‌نام ايران، به‌مثابه تعيين‌كننده‌ي اصلي جهت‌گيري‌هاي سياست داخلي و خارجي، توجه لازم را نداشتند و هر كدام به‌نوعي در پي اهداف فراملي و جهان‌وطني خود بودند.