نويسنده به نقد و تفسير جامعه‌شناسي و به ويژه انديشة امتناع علوم اجتماعي «عبدالرحمن بن محمد بن ابن خلدون» (732ـ808ق) پرداخته است. از اين رو در گام نخست از کتاب ارتباط انديشة ابن خلدون با سنّت تبيين شده و سپس مباني کلامي انديشة اجتماعي وي به صورت خاص در علم کلام متأخر مورد بحث واقع مي‌شود. آن‌گاه به ديدگاه فلسفة دورة اسلامي دربارة ماهيت اجتماع انساني با تأملي در انديشه‌هاي افلاطون، فارابي و ابن‌خلدون اشاره و وجوه «نظرية عمرانِ ابن‌خلدون» بررسي و شيوة طرح و مباني اين علم با مبادي معرفت شناختي علوم اجتماعي مقايسه مي‌شود. در ادامه به توصيف‌هاي ابن‌خلدون از عدالت، واقعيت اجتماعي تجمل و به صورت کلي نظرية اقتصادي او پرداخته مي‌شود. در پايان نيز پس از مطالعة شيوة رويکرد مغرب زمين به سنّت در دوران جديد، ايدئولوژي ابن خلدون دربارة تجددگرايي و تاريخ انديشه در دورة اسلام بررسي مي‌شود. شايان ذکر است در اين مطالعه نظرگاه نويسندگاني چون: «داريوش شايگان»، «جلال آل احمد»، «احسان نراقي»، «علي شريعتي» و... نيز مورد توجه قرار گرفته است.