بامداد خمار

کتاب بامداد خمار نوشته فتانه حاج سیدجوادی که از سال انتشارش (1374) تا به امروز که 25 سال از آن می‌گذرد بیش از 300هزار نسخه فروش داشته است را می‌توان از پرفروش‌ترین رمان‌های فارسی دانست. داستان عاشقانه‌ای که با سادگی هرچه تمام‌تر نوشته شده و خوش‌خوان بودن آن در ایجاد محبوبیتش بی‌تاثیر نبوده است. بامداد خمار از آن کتاب‌هایی است که کشش زیادی دارد و شما را تا انتها به‌دنبال خود می‌کشاند. این کتاب از زمان انتشارش جنجال‌های زیادی به پا کرد و نظر نویسندگان و منتقدان زیادی را به خود جلب کرد که در ادامه به آن می‌پردازیم. معنی بامداد خمار به راحت نفسی، رنج پایدار مجوی / شب شراب نیرزد به بامداد خمار بیتی از سعدی است که نویسنده‌ی کتاب از آن برای شرح داستان کتابش استفاده کرده است و به این اشاره دارد که تصمیماتی که فقط بر پایه احساسات گرفته می‌شود عواقب خوبی ندارند. خلاصه رمان بامداد خمار سودابه در شُرُف ازدواجی احساسی و عجولانه قرار دارد و این موضوع پدر و مادرش را نگران کرده است، ازدواجی که بشدت شبیه داستان ازدواج عمه‌ی سودابه است. پدر و مادر سودابه از او می‌خواهند که در ابتدا داستان زندگی عمه‌اش (محبوبه) را بشنود و سپس بر اساس آن تصمیم بگیرد. محبوبه شروع به تعریف داستان عاشقی‌اش برای برادرزاده اش -سودابه- می‌کند و تمام داستان کتاب از دهان محبوبه بازگو می‌شود. محبوبه از از خانواده‌ای پول‌دار و نسبتا اشرافی زمان رضا شاه، عاشق جوانی با درآمد بسیار پایین که شاگرد نجار است می‌شود. عشقی خام که محبوبه را مجبور می‌کند تا با وجود مخالفت اطرافیان و با رد عشق و پیشنهاد ازدواج پسر عمویش _ منصور _ با مراسمی بسیار ساده به عقد رحیم که شاگرد نجار است درمی‌آید. محبوبه که از آن زندگی اشرافی وارد خانه کوچک و محقری می‌شود، زندگی‌اش به مرور زمان به شکنجه‌گاهی جهنمی تبدیل می‌شود. محبوبه در این زندگی جدید با مادر رحیم به‌اجبار هم‌نشین می‌شود، زنی بی‌سواد و دسیسه‌گر که آرامش را از زندگی آنها می‌گیرد. رحیم هم رفته رفته جذابیتش برای محبوبه از دست می‌رود و بدنیا آوردن فرزند هم درمانی بر دردهای این زوج نمی‌شود. محبوبه مورد ضرب وشتم‌های رحیم قرار می‌گیرد و سعی در فرار از این وضعیت دارد... بامداد خمار و جنجال‌هایی که به راه انداخت بعد از انتشار بامداد خمار، نجف دریابندری مترجم و نویسنده‌ی معروف ایرانی از این کتاب تعریف و تمجید کرد. هوشنگ گلشیری بعد از این نقد نجف دریابندری، حسابی از خجالتش درآمد و او را بی‌سواد خطاب کرد. از آنجایی که این کتاب فقط از زاویه محبوبه تعریف می‌شود، نویسنده‌ی دیگری به نام ناهید پژواک که از نظرش بامداد خمار یک‌طرفه و مغرضانه بود، تصمیم به نوشتن کتابی از زبان رحیم گرفت و کتاب شب سراب را روانه‌ بازار کرد. کار این دو نویسنده به دادگاه کشید و در نهایت خانم پژواک محکوم شد. البته این موضوع که دید کتاب بامداد خمار نسبت به قشر کم درآمد کمی تند است جای بحث ندارد و از دید عده‌ای نیز محتوای کتاب کمی مردسالارانه می‌باشد. بامداد خمار، رمان ایرانی که شهرت جهانی پیدا کرد کتاب بامداد خمار توسط سوزان باغستانی به آلمانی و توسط آنا والزن به ایتالیایی ترجمه شده است و در خارج از ایران و ایرانی‌زبانان هم خوانندگانی دارد. بامداد خمار برای چه‌کسانی بیشتر جذاب است؟ با توجه به فضای قدیمی و درون‌مایه تیپیک جامعه قدیم ایران که در این کتاب وجود دارد، خواندن رمان بامداد خمار را برای نوجوانان و افرادی که به این فضاها علاقه‌ای ندارند پیشنهاد نمی‌کنیم. فتانه حاج سید جوادی، نویسنده بامداد خمار پروین که نام هنری فتانه حاج سید جوادی است، در سال 1324 و شهر کازرون بدنیا آمد. او در مصاحبه‌ای گفته است که طی بحثی با شوهرش درباره‌ی رومئو ژولیت، فکر نوشتن بامداد خمار را در سر پرورانده است. کتاب دیگرش در خلوت خواب نام دارد که این کتاب هم بیش از 10 بار چاپ شده است.