در يک فضاي منطقي اين‌که امور چگونه‌اند و چه بايد کرد در حيطه‌ي قضاوت فردي ما قرار دارد و نمي‌توانيم از اين مسئوليت شانه خالي کنيم. آيا هر فرد نبايد مسئول آنچه برايش اتفاق مي‌افتد باشد؟ چرا بايد ديگران مأمور نفوذ و تأثير در زندگي فرد باشند؟ ديدگاهي از توسعه، که خرد انسان و توانمندي‌هاي او را داراي نقشي تعيين‌کننده مي‌داند، بر نقش‌آفريني و مسئوليت و داوري افراد استوار است. در اين ديدگاه انسان فردي است نقش‌آفرين نه منفعل و نقش‌پذير و خودِ او بر کرسي تصميم‌سازي و داوري مي‌نشيند. حال و آينده‌اي را که به هر دليل برايش مطلوب و ارزشمند است تعيين، و براي رسيدن به آن تلاش مي‌کند. در اين منظر انسان‌ها افرادي منفعل نيستند که، در خوشبينانه‌ترين حالت، از دستاوردهاي برنامه‌هاي توسعه‌اي برخوردار شوند که ديوان سالاران، فن‌سالاران و مقامات سياسي‌ـ اقتصادي به روش بالا به پايين براي آن‌ها تهيه کرده‌اند. در نگرش توسعه‌ي مردمي، افراد آزاد و مسئول‌اند و با حضور فعال در تمامي مراحل فرايند توسعه سرنوشت خويش را چنان که مي‌خواهند رقم مي‌زنند.