آرمان‌شهرنویسان زندگی فعلی را با زندگی آرمانی مقایسه می‌کنند و با اشاره به آن‌چه در زندگی کنونی بر سر جای خود نیست، پیشنهادهایی برای بهبود وضعیت ارائه می‌کنند. آرمانشهرگرایی نوعی «رؤیاپردازی اجتماعی» است، و انسان‌ها را برمی‌انگیزد تا با در پیش گرفتن انواع عمل آرمان‌شهرگرایانه به دگرگونیِ واقعی، و نه خیالی، زندگی روزمره بپردازند. مردمی که به اجتماع‌های ارادیِ الهام‌گرفته از آرمان‌شهرها می‌پیوندند انتخاب کرده‌اند که با زندگی خود آزمایشی انجام دهند. آنان زیستن در کنار هم را انتخاب می‌کنند تا ارزش‌های مشترکشان را تقویت کنند یا به اهدافی که مشترکاً پذیرفته‌اند دست یابند. اما شگفت اینکه آرمان‌شهرگرایانی که به قدرت سیاسی رسیده‌اند عموماً ویران‌شهر ساخته‌اند، و این سبب شده که سنت ویران‌شهرنویسی نیز به‌نوبه خود انعکاسی وسیع در ادبیات داشته باشد.
