تاريخ معاصر ايران از نيمه‌ي ده‌ي 30 تا نيمه‌ي دهه 40 تکاپوهاي سياسي مختلفي را شاهد بود. در ميان گرايشي که با نام «نهضت ملي ايران» شناخته مي‌شد. تلاش هايي براي بازانديشي و نظريه پردازي ديده مي‌شود. اگرچه همه‌ي کوشش هاي فکري غناي همساني ندارد ولي تاثير برخي، به ويژه آن هايي که با آموزه هاي ديني يا سوسياليسم دموکراتيک پيوند مي خورند تا سال ها بر نيرو هاي سياسي ايران باقي مي‌ماند. در طيف نيروهاي چپ نيز برخي همچنان به راه حزب توده‌ي ايران رفتند. شماري، سرخورده از سياست ها و شيوه‌ي رهبري حزب، در پي اصلاح و بازسازي آن برآمدند. افرادي هم يکسره از آن فاصله گرفتند. گذشته را نقد کردند و جوياي راه هاي تازه شدند. محمود توکلي دارستاني از اين دسته است