کشاکش «عقلانيت و معنويت» در طول تاريخ معرفت بشري فراز و نشيب طولاني داشته است. با پيدايش اديان، معنويت از پشتوانه‌اي برخوردار شد که بسترهاي معرفتي آن وحي و متون مقدس بود و شک و ترديد در آنها راهي نداشت. اين پشتوانه در طول تاريخ تبديل به تفکري شد که در منابع اسلامي، اغلب اين معرفت را «حکمت مبتني بر ايمان» ناميده‌اند. حکمتي که از قبل تمام تدابير معرفتي آن تنظيم شده و احتياجي به منابع معرفتي بشري نيست. چرا که منابع معرفتي بر پايه ادراک حسي، ياد، درون‌نگري، عقل و گواهي استوار است. اما معرفت مبتني بر ايمان در ميان سنت‌گرايان به «معرفت قدسي» تعبير مي‌شود پيوسته رابطه‌اي با آن حق اصيل و اولي دارد که از سرچشمه‌هاي عالم قدسي سيراب مي‌شود.