مقالات شمس، هم چون مثنوي معنوي، کتاب سترگ انسان شناسي است و شمس آينه دار انسان. در اين کتاب، نرم نرمک با هستي شناسي شمس آشنا مي شويد و به تدريج دريافت ديگري از معرفت، عشق، رنج، خدا، انسان و... مي يابيد. با شمس وحدت اضداد را تجربه مي کنيد و از يگانگي جسم و جان و جزء و کل، اين جهان و آن جهان و خالق و مخلوق باخبر مي شويد. از او بي پروايي را مي آموزيد و خود بودن را. شمس شما را با نحوه ي ديگري از اخلاق آشنا مي کند که منبعث از نگاه وحدت انگارانه ي اوست. او شما را به خود راستين تان دعوت مي کند؛ خودي که بر فطرت آن آفريده شده ايد. شمس سخن گرم و جاندار و در عين حال پر هيبت و سوزاننده است؛ جان را با باران معنا تطهير مي کند و با آتش عشق صيقل مي بخشد و...