اريخ گيلان را عبدالفتاح فومني گيلاني در سده‏‌ي يازدهم هجري نگاشته است. اين کتاب، رويدادهاي سال 923 تا 1038 هجري قمري سرزمين گيلان را دربر مي‏‌گيرد. متن کتاب بر پايه‏‌ي شيوه‌‏ي نگارشي سده‏‌هاي دهم تا دوازدهم هجري تنظيم شده است. عبدالفتاح از مردمان غرب گيلان است، دياري که اسحاقيان برآن فرمان مي‌‏راندند. از آن رو نوشته‏‌اش پر از دلبستگي‏ها به اميران اسحاقي و ناخرسندي از خاندان کيايي است. او در اين کتاب به شرح رويدادهايي چون: قيام‏‌هاي علي‏خان، طالش کولي، بهزاد بيگ، کارکيا فتحي، خيزش جانباز سلطان، آشوب برپا شده از سوي ملک جهانگير، عصيان شاه‌ملک، قيام عادل‌شاه و مراسم سير پنجک در کنار دريا در رودسر، پرداخته است. اين متن براساس نسخه‌اي که برنهارد دارن برپايه‏ي آخرين تصحيح ملا محمدجعفر اهري در چاپخانه‌‏ي آکادمي سلطنتي پترزبورگ در سال 1274 هجري به‏‌چاپ رسانده و نمونه‏‌ا‌ي از آن در کتابخانه‏‌ي موزه‏‌ي اشمولين آکسفورد انگلستان وجود دارد، تصحيح و تحشيه شده است.