تاریخ نفت (از قرارداد دارسی تا سقوط رضا‌شاه) خواب آشفته نفت 4

آن روز که مظفرالدین شاه امضای خود را پای قرار نامچه‌ای نهاد که امتیاز بهره‌برداری از نفت سرتاسر ایران را به استثنای پنج ایالت شمالی هم‌مرز با روسیه به آن استرالیایی انگلیسی تبار، ویلیان ناکس دارسی، اعطا می‌کرد، نه او می‌دانست چه می‌کند و نه آن ماجراجوی گمنام می‌دانست که کلید چه گنج روانی را به دست آورده است.آنگاه که امتیازنامه امضا شد و شرایط و مقررات آن از پرده برافتاد ماده ششم آن بیش از هر چیز دیگر مایه خشم و غضب روسیه گردید زیرا که آن دولت خود در نظر داشت چنین خط لوله‌ای را احداث کند و طرح آن در اوت 1901 (مرداد 1280) به تصویب نیکولای دوم تزار روسیه رسیده بود و تزار از آن به عنوان طرحی که قرار است «موجب افزایش نفوذ ما در ایران و سواحل اقیانوس هند گردد» یاد کرده بود.اگر ماده ششم قرارداد دارسی در آن زمان مایه آشفتگی روسیه می‌گردید همین ماده بعدها امریکایی‌ها را نیز که در پی تحصیل امتیاز نفت شمال ایران بودند ولی راه را برای صادرات آن بسته می‌یافتند ناراحت می‌کرد.