سورن کیرکگور در نوشتههای پرشمارش از سه تراز هستی انسان سخن میگوید: زیباشناختی، اخلاق، و دین. و در نخستین کتاباش ”یا این یا آن” که به همراه ترس و لرز و تکرار در سال 1843، در سی سالگی، منتشر کرد به دو تراز اول میپردازد. یا این یا آن که با نام مستعار منتشر شد، نوشتههای دو مرد است: نفر اول جوانی است که در قالب کلمات قصار و جستارهای زیباشناختی و تغزلی و ”دفتر خاطرات مرد اغواپیشه“، مکتوب پرآوازهای که گاهی به صورت کتابی مستقل چاپ میشود، به زیبایی تمام از خوشیهای زندگی زیباشناختی میگوید. مرد دوم مسنتر است و در نامههایی که به مرد جوان مینویسد دربارهی ازدواج و اصالت فردی (خود بودن) بحث میکند و میکوشد دوست جوانش را متقاعد کند که زندگی اخلاقی برتر از شیوهی زیستمختار اوست. کیر کگور بین این دو دیدگاه انتخابی نمیکند، گویی تصمیم را بر دوش خواننده میگذارد.او شاهکارش را کمی پس از برهم زدن نامزدیاش روانه بازار کتاب کرد.، واقعهای سرنوشتساز در حیات شخصیاش که به ترسیم خودنگارهای خارقالعاده از متفکری بزرک انجامید. شاید بتوان گفت یا این یا آن در تاریخ فلسفه و ادبیات همتایی ندارد. در این اثر کیر کگور از خود و خوانندگانش میپرسد، ”نکند همهچیز این جهان سوتفاهمی پیش نباشد، نکند خندههامان چون نیک بنگریم گریه باشند؟“.
