بارتلبی و شرکا اولین کتابی است که از انریکه بیلا-ماتاس و با اجازی خودش به فارسی بازگردانده می‌شود. بیلا-ماتاس از همان بدو نوشتن، به‌قول خودش روی "ادبیات مخاطره" یا به‌عبارتی ادبیاتِ امتحان‌پس‌نداده شرط بست. "بارتلبی و شرکا" (2000) در واقع یکی از آن قمارهای غریب و تجربی او است با مفهوم "ژانر" که این پروژه را در "ناخوشی مُنتانو" (2002) و "دکتر پاسابِنتو" (2005) پی می‌گیرد و یک "سه‌گانی متا-ادبی" (Trilogیa Meta-Literaria) با محوریت مسئلی "هویت" نویسنده و هنرمند به‌دست می‌دهد. وقتی بارتلبی و شرکا در اسپانیا به چاپ می‌رسد، میان منتقدین ولوله‌ای برپا می‌شود که آیا این اثر را رمان (Novela) بنامند، ضدّ-رمان ((Anti-Novela بنامند و یا مِتا-رمان (Meta-Novela). اما فارغ از اینکه ژانر این اثر را چه بنمامیم، بیلا-ماتاس در بارتلبی و شرکا سراغ "هزارتویی‌هایی از نَه" و "آدم-نَه‌ها"ی کمیاب و بدیعی رفته و آن‌ها را چنان با واقعیت و خیال درهم‌آمیخته که خوانندی راحت‌طلب معاصرش را با فضاهایی یکسر پارادوکسیکال مواجه می‌کند و مفهوم رمان‌خواندن را دست‌کم برای چند ساعتی در تعلیق نگه می‌دارد. نویسندی گوشه‌نشینِ بارسلونایی شوخ‌طبعانه و هوشمندانه "مجمع‌الکواکبی" از مؤلفانی ساخته که به سندرم بارتلبی محرّرِ هرمان ملویل گرفتار آمده‌اند و در فراسوی نیک و بد قلم را زمین گذاشته و در صلاتِ‌ظهری آفتابی، پیش از آن‌که متوسط‌الحال‌ها هوا را غبارآلود کنند، ترجیح داده‌اند تا در یک رمان، یک قصه، یک تک‌شعر، یک سطر و حتا یک کلمه زندگی کنند؛ در یک نَه!
